به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی نوای آبیدر؛ کتاب‌خوانی نه تنها ابزاری برای کسب دانش، بلکه ضرورتی برای پرورش اندیشه، تقویت هویت فردی و ارتقای سرمایه فرهنگی جامعه است. کتاب در طول تاریخ بشر همواره نقشی فراتر از یک وسیله آموزشی ساده داشته است. اگرچه در عصر حاضر فناوری‌های نوین ارتباطی و رسانه‌های دیجیتال دسترسی به اطلاعات را آسان کرده‌اند، اما هیچ رسانه‌ای نتوانسته جایگزین کتاب شود؛ زیرا کتاب منبعی عمیق، ماندگار و تربیت‌کننده است که هم ذهن را پرورش می‌دهد و هم روح را آرام می‌سازد.
خواندن کتاب، ذهن انسان را ورزیده می‌کند. هر صفحه‌ای که ورق می‌زنیم همچون تمرینی تازه برای حافظه، توجه و توان تحلیل ماست. کتاب ما را با تجربه‌ها و جهان‌هایی روبه‌رو می‌کند که شاید هرگز در زندگی واقعی مجال لمس آن‌ها را پیدا نکنیم. همین مواجهه ظرفیت همدلی ما را افزایش می‌دهد و نگاه‌مان را نسبت به زندگی و انسان‌ها گسترده‌تر می‌سازد. افزون بر این، کتاب‌خوانی مهارت تفکر نقادانه را تقویت می‌کند؛ فردی که به مطالعه عادت دارد کمتر فریب اخبار جعلی، تبلیغات سطحی یا قضاوت‌های شتاب‌زده را می‌خورد، چراکه ذهن او به تحلیل، مقایسه و سنجش خو گرفته است.
کتاب تنها وسیله‌ای برای رشد فردی نیست، بلکه حافظه جمعی و هویت فرهنگی ملت‌ها را نیز شکل می‌دهد. کتاب‌ها گذشته را به آینده پیوند می‌زنند. جوانی که آثار کلاسیک و معاصر سرزمین خود را می‌خواند، احساس تعلق بیشتری به فرهنگ ملی و تاریخی خویش پیدا می‌کند و این آگاهی هویتی را استوارتر می‌سازد. در عین حال، مطالعه آثار ملل دیگر نیز دریچه‌ای تازه به جهان می‌گشاید و امکان گفت‌وگوی فرهنگی را فراهم می‌کند. بدین‌سان، کتاب پلی است میان ریشه‌های محکم ملی و بال‌های گشوده جهانی.
جامعه‌ای که مردمش اهل مطالعه باشند، جامعه‌ای آگاه‌تر، مشارکت‌پذیرتر و قانون‌مدارتر است. کتاب‌خوانی با افزایش دانش عمومی، سطح گفت‌وگوهای اجتماعی را ارتقا می‌دهد و شهروندان را برای مشارکت مسئولانه‌تر در امور جمعی آماده‌تر می‌کند. همچنین مطالعه می‌تواند فاصله‌های فرهنگی ناشی از تفاوت‌های اقتصادی را کاهش دهد، زیرا کتاب این توان را دارد که تجربه‌های بزرگ فکری و علمی را در دسترس همگان قرار دهد. سرمایه اجتماعی هر کشور بیش از هر چیز بر پایه آگاهی مردم شکل می‌گیرد و کتاب‌خوانی این آگاهی را می‌سازد و از سطح فردی به سطح اجتماعی منتقل می‌کند.
با وجود چنین اهمیتی، فرهنگ کتاب‌خوانی در بسیاری از جوامع از جمله ایران با چالش‌هایی روبه‌روست. فضای مجازی و سرگرمی‌های آنی، فرصت مطالعه عمیق را کاهش داده و گاه کتاب به کالایی لوکس بدل شده است. پایین بودن سرانه مطالعه می‌تواند در بلندمدت جامعه را از عمق اندیشه و قدرت تحلیل محروم کند. افزون بر این، انتشار کتاب‌های سطحی یا بازاری بدون ارزش علمی یا ادبی می‌تواند اعتماد مخاطب به کتاب را کاهش دهد. در این میان، مسئولیت نویسندگان، ناشران و سیاست‌گذاران فرهنگی سنگین است؛ زیرا کیفیت تولید کتاب به‌طور مستقیم بر عادت مطالعه اثر می‌گذارد.
برای ترویج کتاب‌خوانی تنها توصیه کافی نیست؛ باید زیرساخت‌های لازم فراهم شود. ایجاد کتابخانه‌های عمومی پویا، کاهش قیمت کتاب، برگزاری جشنواره‌های مطالعه و گنجاندن کتاب در زندگی روزمره مدارس و دانشگاه‌ها از گام‌های ضروری است. خانواده نیز نخستین مدرسه کتاب‌خوانی است؛ والدینی که خود اهل مطالعه باشند، الگوی عملی و اثربخش برای فرزندانشان خواهند بود. در کنار این‌ها، بهره‌گیری هوشمندانه از فضای مجازی برای معرفی کتاب و تشویق جوانان می‌تواند فرصتی نو برای گسترش فرهنگ مطالعه بیافریند.
کتاب، بیش از یک وسیله آموزشی، راهنمای زیستن و اندیشیدن است. کتاب‌خوانی انسان را توانمند، جامعه را خردمند و فرهنگ را پایدار می‌سازد. اگر جامعه‌ای بخواهد در برابر چالش‌های جهانی مقاوم باشد، باید شهروندانی داشته باشد که با کتاب انس دارند. در روزگاری که اطلاعات سطحی و زودگذر بر زندگی سایه انداخته، کتاب‌خوانی چراغی است برای عمق‌بخشی به اندیشه‌ها و حفظ کرامت فرهنگی ما.
انتهای خبر/
Saturday, 30 August , 2025