به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی نوای آبیدر؛ بیکاری جوانان در سنندج طی سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین مسائل اجتماعی و اقتصادی این شهر تبدیل شده است. افزایش شمار فارغ‌التحصیلان، محدود بودن فرصت‌های شغلی رسمی و ضعف سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد، مجموعه‌ای از شرایط را ایجاد کرده که بسیاری از جوانان را به سمت فعالیت‌های غیررسمی همچون دست‌فروشی سوق داده است. این روند هرچند برای برخی نقش یک راه‌حل فوری را ایفا می‌کند، اما در بلندمدت نه‌تنها پایداری ندارد، بلکه ظرفیت‌های واقعی سنندج را نیز پنهان و بلااستفاده باقی می‌گذارد.

سنندج شهری است که از جنبه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و گردشگری توان بالقوه قابل‌توجهی دارد. موقعیت جغرافیایی مناسب، طبیعت ارزشمند اطراف شهر، صنایع دستی اصیل، و جایگاه فرهنگی و هنری آن، همگی ظرفیت‌هایی هستند که می‌توانند به ایجاد فرصت‌های شغلی متنوع کمک کنند. با این حال، نبود برنامه‌ریزی جامع و کمبود زیرساخت‌های حمایتی موجب شده سهم این ظرفیت‌ها در اقتصاد شهر بسیار کمتر از حد انتظار باشد. جوانان نیز که با امید به یافتن شغل پایدار وارد بازار کار می‌شوند، در برابر درهای بسته اشتغال رسمی ناچار به سمت فعالیت‌های کم‌درآمد و غیرقانونمند می‌روند.

دست‌فروشی در سنندج، به‌ویژه در میان جوانان، صرفاً یک پدیده اقتصادی نیست؛ بلکه ریشه در مسائل فرهنگی و اجتماعی نیز دارد. بسیاری از جوانان ترجیح می‌دهند به جای مهاجرت اجباری به شهرهای دیگر یا تحمل زمان طولانی انتظار برای استخدام، با اتکا به توان فردی درآمدی حداقلی کسب کنند. آن‌ها در خیابان‌ها، بازارها و حاشیه‌های شهر بستر کوچکی برای کسب‌وکار خود می‌سازند؛ بستری که اما هیچ امنیت شغلی، بیمه، امکان رشد و چشم‌انداز مشخصی ندارد. همین فقدان ثبات، در کنار برخوردهای انتظامی و نبود ساماندهی مناسب، آسیب‌های روانی و اجتماعی را نیز به این قشر تحمیل می‌کند.

با وجود این چالش‌ها، نمی‌توان نقش جوانان دست‌فروش را در پویایی اقتصادی شهر نادیده گرفت. آن‌ها بخشی از چرخه عرضه کالا و خدمات را تشکیل داده و در کنار فروشندگان سنتی، نیازهای روزمره شهروندان را برآورده می‌کنند. اما پرسش اصلی اینجاست که چگونه می‌توان این انرژی و تلاش جوانان را به سمت فعالیت‌های رسمی و پایدار هدایت کرد؟

برای پاسخ به این پرسش، ابتدا باید به ظرفیت‌های اقتصادی سنندج نگاهی دوباره انداخت. صنایع دستی و هنرهای بومی کردستان، از جمله موسیقی، بافت‌های سنتی و صنایع چوب، قابلیت ایجاد اشتغال گسترده دارند؛ مشروط بر اینکه حمایت‌های لازم برای بازاریابی، فروش دیجیتال، آموزش مهارت و تشکیل تعاونی‌های تولیدی فراهم شود. گردشگری نیز یکی دیگر از بخش‌های کم‌استفاده سنندج است. طبیعت اطراف شهر، فرهنگ غنی و جاذبه‌های تاریخی می‌توانند بستر مناسبی برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک گردشگری، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و خدمات مرتبط باشند.

حمایت از کارآفرینی جوانان و ایجاد فضاهای کسب‌وکار نوپا نیز می‌تواند بخشی از مشکل را حل کند. ایجاد مراکز مشاوره شغلی، صندوق‌های خرد اعتباری، دوره‌های مهارت‌آموزی مبتنی بر نیازهای واقعی بازار و دسترسی آسان به امکانات دیجیتال، می‌تواند مسیر تبدیل ایده‌های کوچک به کسب‌وکارهای پایدار را هموار کند. در کنار آن، شهرداری و نهادهای شهری باید طرحی منسجم برای ساماندهی دست‌فروشان ارائه دهند؛ طرحی که هم حق کسب‌وکار جوانان را به رسمیت بشناسد و هم نظم شهری و حقوق کسبه را حفظ کند.

سنندج برای حل بحران بیکاری به ترکیبی از سیاست‌گذاری هوشمند، حمایت اقتصادی و مشارکت اجتماعی نیاز دارد. جوانان این شهر، با وجود همه سختی‌ها، سرمایه‌ای انسانی و ارزشمند هستند که اگر فرصت و ابزار لازم برای رشد داشته باشند، می‌توانند موتور توسعه اقتصادی و فرهنگی سنندج باشند. امروز بیش از هر زمان دیگری، ضرورت دارد که نگاه به دست‌فروشی نه به‌عنوان یک مشکل، بلکه به‌عنوان نشانه‌ای از ظرفیت‌های بلااستفاده و نیازهای پاسخ‌نداده شهر دیده شود. تنها در چنین صورت است که می‌توان از دل بحران، مسیرهای جدیدی برای اشتغال پایدار و توسعه محلی گشود.

یادداشت طاهره جلوخانی فعال رسانه کردستان