به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی نوای آبیدر؛ استان کردستان با کوه‌های سر به فلک کشیده، دره‌های سرسبز، رودخانه‌های خروشان و جنگل‌های بلوط یکی از زیباترین و غنی‌ترین مناطق طبیعی ایران به شمار می‌رود.

این خطه که در دامنه‌های زاگرس مرکزی گسترده شده به‌ویژه در فصل بهار با طبیعتی خیره‌کننده، روح هر بیننده‌ای را نوازش می‌دهد بارش‌های زمستانی و اقلیم کوهستانی، بستری مناسب برای رویش انواع گیاهان خوراکی و دارویی در این منطقه فراهم کرده‌اند با آغاز بهار، زمین جان می‌گیرد و گیاهانی چون ریواس، کنگر، شنگ، پونه، قارچ کوهی، گندمی، کرفس کوهی و صدها گونه دیگر از دل خاک سر برمی‌آورند.

این گیاهان، بخشی از فرهنگ و سبک زندگی مردم کردستان هستن در سفره‌های سنتی کردها، طعم دل‌چسب غذاهایی چون کنگر پلو، خورش ریواس یا شنگ با ماست ریشه در همین طبیعت دارد گذشته از ارزش غذایی، بسیاری از این گیاهان در طب سنتی برای درمان بیماری‌هایی چون ناراحتی‌های گوارشی، التهابات مفاصل، فشار خون و بیماری‌های تنفسی مورد استفاده قرار می‌گیرند از همین رو برداشت گیاهان بهاری در کردستان نه تنها یک فعالیت اقتصادی، بلکه بخشی از هویت فرهنگی مردم منطقه است.

در بسیاری از روستاها و مناطق عشایری کردستان مردان، زنان و حتی کودکان در فصل بهار به جمع‌آوری گیاهان خوراکی و دارویی می‌پردازند این کار در کنار دامداری و کشاورزی به‌ویژه در مناطقی که دسترسی به منابع اقتصادی محدود است، منبع مهمی برای تأمین معاش خانواده‌ها است، فروش این گیاهان در بازارهای محلی یا به واسطه‌ها سود مناسبی برای روستاییان دارد.

رونق گردشگری طبیعت‌محور

مناظر دیدنی کردستان در بهار، هر ساله گردشگران بسیاری را از نقاط مختلف کشور به خود جذب می‌کند بسیاری از این گردشگران، با هدف طبیعت‌گردی، کوهنوردی و حتی چیدن گیاهان به منطقه سفر می‌کنند این جریان می‌تواند فرصت‌هایی برای رشد اقتصاد محلی، اشتغال‌زایی و معرفی فرهنگ بومی فراهم آورد.

جمع‌آوری، شناسایی و مصرف گیاهان بهاری بخشی از میراث ناملموس فرهنگی مردم کردستان است این سنت که از نسل‌های گذشته به ارث رسیده، حامل دانش غنی درباره طبیعت، زمان دقیق رویش و نحوه استفاده از گیاهان است حفظ و انتقال این دانش به نسل‌های بعد، نقش مهمی در تداوم فرهنگ بومی فراهم آورد.

با وجود مزایای فراوان، برداشت گیاهان بهاری در سال‌های اخیر با چالش‌هایی جدی مواجه شده که اگر مدیریت نشود، می‌تواند به تهدیدی بزرگ برای محیط زیست و آینده معیشتی جوامع محلی بدل شود.

در سال‌های گذشته، به دلیل افزایش تقاضا در بازار، برداشت گیاهان بهاری به شکلی گسترده و بدون نظارت صورت گرفته است که برخی افراد سودجو بدون درک از ظرفیت‌های طبیعی منطقه، در حجم بالا و با ابزارهای مخرب مانند بیل و کلنگ به جمع‌آوری می‌پردازند این روند باعث کاهش چشمگیر برخی گونه‌ها مانند ریواس و کنگر شده و خطر انقراض آن‌ها را به همراه دارد.

تخریب زیست‌بوم و فرسایش خاک

گیاهان بهاری معمولاً در دامنه‌ها و شیب‌های کوهستانی می‌رویند برداشت غیراصولی، به‌ویژه هنگامی که گیاه از ریشه خارج می‌شود، سبب از بین رفتن پوشش گیاهی و تسریع فرسایش خاک می‌شود این موضوع در بلندمدت تعادل اکولوژیکی منطقه را برهم زده و باعث کاهش توان طبیعی زمین برای بازسازی می‌گردد.

در حال حاضر، قوانین شفافی در خصوص برداشت گیاهان خودروی کوهی وجود ندارد یا به‌درستی اجرا نمی‌شود این خلأ قانونی، موجب شده تا هر ساله حجم زیادی از گیاهان دارویی و خوراکی به‌صورت غیرمجاز برداشت و به استان‌های دیگر یا حتی خارج از کشور منتقل شود، بدون آنکه سود آن به جامعه محلی بازگردد.

ضعف در آموزش و آگاهی عمومی

بسیاری از مردم محلی، به‌ویژه نسل جوان نسبت به آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از برداشت بی‌رویه آگاهی کافی ندارند، نبود برنامه‌های آموزشی و رسانه‌ای مؤثر در این زمینه، باعث شده تا رفتارهای مخرب در قالب سنت ادامه یابد بی‌آنکه به عواقب بلندمدت آن توجه شود.

تدوین و اجرای قوانین مدون برای برداشت و فروش گیاهان خودروی کوهی؛ آموزش جوامع محلی در خصوص زمان، نحوه و میزان مناسب برداشت؛ایجاد تعاونی‌های محلی برای جمع‌آوری، فرآوری و فروش اصولی این محصولات؛حمایت از فعالیت‌های پژوهشی برای کشت برخی گونه‌ها به‌صورت نیمه‌وحشی از مهمترین راه های جلوگیری از برداشت بی رویه گیاهان بهاری در کردستان است.

گیاهان بهاری کردستان، بخشی از ثروت طبیعی و فرهنگی این سرزمین‌اند بهره‌برداری از آن‌ها می‌تواند به بهبود اقتصاد محلی، توسعه پایدار و حفظ سنت‌های بومی کمک کند به شرطی که این کار با درایت، برنامه‌ریزی و نگاه بلندمدت انجام گیرد اگر امروز برای حفاظت از این سرمایه‌های طبیعی اقدام نکنیم، فردا ممکن است نه از گیاه خبری باشد، نه از زندگی در دل کوه‌های سبز کردستان.

انتهای خبر/