سنندج به عنوان یکی از کلان‌شهرهای غرب کشور، همواره نقشی فراتر از یک مرکز سیاسی و اداری برای استان کردستان ایفا کرده است. این شهر به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، تنوع قومی و فرهنگی، و سابقه تاریخی طولانی، می‌تواند الگویی برای زیست اجتماعی متوازن و همزیستی مسالمت‌آمیز باشد. با این حال، چالش‌های امروز سنندج در زمینه مدیریت شهری، عدالت اجتماعی و خدمات‌رسانی عمومی، نشان می‌دهد که نیاز به توجه جدی‌تر و سیاست‌گذاری هوشمندانه وجود دارد.

یکی از مسائل مهم در سنندج، رشد سریع جمعیت و گسترش حاشیه‌نشینی است. مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به مرکز استان سبب شده برخی محلات با تراکم بالای جمعیت، کمبود زیرساخت‌های شهری و خدمات رفاهی مواجه شوند. این موضوع نه تنها بر کیفیت زندگی شهروندان تأثیر گذاشته، بلکه در درازمدت می‌تواند به بروز مشکلات اجتماعی از جمله بیکاری، فقر شهری و آسیب‌های فرهنگی منجر شود. بنابراین تقویت برنامه‌های ساماندهی بافت‌های فرسوده، ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار و افزایش دسترسی به خدمات عمومی باید در اولویت مدیریت شهری قرار گیرد.

موضوع دیگر، وضعیت حمل‌ونقل و ترافیک شهری است. خیابان‌های باریک و توسعه‌نیافته، همراه با افزایش تعداد خودروها، موجب شده تردد در سطح شهر برای شهروندان دشوار باشد. به ویژه در ساعات اوج ترافیک، زمان زیادی از زندگی روزمره مردم صرف رفت‌وآمد می‌شود. توسعه حمل‌ونقل عمومی کارآمد، نوسازی ناوگان اتوبوسرانی و ایجاد مسیرهای مناسب برای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی می‌تواند علاوه بر کاهش فشار ترافیک، به بهبود کیفیت هوا و کاهش آلودگی محیطی نیز کمک کند.

سنندج همچنین با مشکلات زیست‌محیطی متعددی روبه‌رو است. کمبود فضای سبز شهری، تخریب بخشی از منابع طبیعی اطراف شهر و آلودگی هوا در فصول سرد سال، از مهم‌ترین نگرانی‌های زیست‌محیطی این منطقه به شمار می‌آیند. در حالی که جغرافیای کوهستانی و طبیعت بکر اطراف سنندج ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری پایدار و ارتقای نشاط اجتماعی دارد، عدم بهره‌گیری درست از این ظرفیت‌ها، بخشی از فرصت‌های توسعه را بلااستفاده گذاشته است. در این زمینه می‌توان با سرمایه‌گذاری بر گردشگری شهری و تقویت فضاهای عمومی مانند پارک‌ها، پیاده‌راه‌ها و مراکز فرهنگی، زمینه مشارکت بیشتر مردم در زندگی اجتماعی و ارتقای سلامت روانی جامعه را فراهم کرد.

از سوی دیگر، سرمایه اجتماعی سنندج، یعنی اعتماد، همبستگی و مشارکت مردمی، یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌های این شهر است. مردم سنندج همواره نشان داده‌اند که در بزنگاه‌های مهم، از همدلی و همراهی قابل توجهی برخوردارند. تقویت سازمان‌های مردم‌نهاد، انجمن‌های محلی و شوراهای اجتماعی می‌تواند به بازسازی پیوندهای اجتماعی و حل بخشی از مشکلات شهری کمک کند. مدیران شهری باید بپذیرند که بدون مشارکت فعال شهروندان، هیچ طرح توسعه‌ای به نتیجه نخواهد رسید.

فرهنگ و هنر نیز از مهم‌ترین نقاط قوت سنندج محسوب می‌شود. این شهر به واسطه موسیقی غنی کردی، آیین‌ها و سنت‌های بومی، و پیشینه ادبی و هنری، می‌تواند نقش مهمی در معرفی هویت فرهنگی ایران ایفا کند. حمایت از هنرمندان، توسعه فضاهای فرهنگی و ایجاد بسترهای مناسب برای فعالیت‌های هنری جوانان، علاوه بر ارتقای جایگاه فرهنگی شهر، می‌تواند به کاهش آسیب‌های اجتماعی نیز کمک کند.

در نهایت باید گفت سنندج با تمام مشکلات و چالش‌های موجود، شهری است با ظرفیت‌های بزرگ و فرصت‌های ارزشمند. بهره‌گیری از این فرصت‌ها نیازمند نگاه جامع، برنامه‌ریزی بلندمدت و همکاری نزدیک میان نهادهای دولتی، بخش خصوصی و جامعه مدنی است. اگر مدیریت شهری بتواند با رویکردی عدالت‌محور و اجتماعی به مسائل بپردازد، آینده سنندج می‌تواند روشن‌تر از امروز باشد.

یادداشت از طاهره جلوخانی فعال رسانه